NHNN tăng lãi suất điều hành có gây áp lực lên lãi suất cho vay?

Theo Tiến sĩ Huân, việc tăng lãi suất sẽ góp phần cởi trói cho các ngân hàng, đặc biệt là ngân hàng nhỏ tăng lãi suất để bù đắp thanh khoản thiếu hụt trong thời kỳ chính sách tiền tệ đang thắt chặt nhằm kiểm soát lạm phát hiện nay.

Ngân hàng đồng loạt tăng lãi suất huy động kịch trần

Sau khi trần lãi suất tiền gửi ngắn hạn được NHNN điều chỉnh từ 4% lên 5%/năm, hàng loạt ngân hàng đã nhanh chân điều chỉnh biểu lãi suất từ ngày 23/9.

Ngay trong ngày đầu tiên Ngân hàng Nhà nước áp dụng lãi suất điều hành mới, trong đó có lãi suất tiền gửi kỳ hạn từ 1 tháng đến dưới 6 tháng tăng từ 4% lên 5%/năm, hàng loạt ngân hàng thương mại đã đưa ra biểu lãi suất huy động ngắn hạn mới theo thay đổi này.

Cụ thể, biểu lãi suất tiền gửi áp dụng cho khách hàng cá nhân từ ngày 23/9 của SCB đã được điều chỉnh tăng mạnh ở các kỳ hạn ngắn dưới 6 tháng theo trần lãi suất NHNN cho phép.

Lãi suất huy động ồ ạt tăng

Sau khi trần lãi suất tiền gửi ngắn hạn được NHNN điều chỉnh từ 4% lên 5%/năm, hàng loạt ngân hàng đã nhanh chân điều chỉnh biểu lãi suất từ ngày 23/9.

Ngay trong ngày đầu tiên Ngân hàng Nhà nước áp dụng lãi suất điều hành mới, trong đó có lãi suất tiền gửi kỳ hạn từ 1 tháng đến dưới 6 tháng tăng từ 4% lên 5%/năm, hàng loạt ngân hàng thương mại đã đưa ra biểu lãi suất huy động ngắn hạn mới theo thay đổi này.

Cụ thể, biểu lãi suất tiền gửi áp dụng cho khách hàng cá nhân từ ngày 23/9 của SCB đã được điều chỉnh tăng mạnh ở các kỳ hạn ngắn dưới 6 tháng theo trần lãi suất NHNN cho phép.

Lãi suất huy động ồ ạt tăng

Trong đó, lãi tiền gửi không kỳ hạn tại nhà băng này đã tăng từ 0,2%/năm lên kịch trần 0,5%/năm cho phép.

Tương tự, lãi tiền gửi kỳ hạn 1-5 tháng trước đó được SCB trả lãi suất ở mức 4%/năm nay cũng tăng lên 4,9%/năm với kỳ hạn 1 tháng và kịch trần 5%/năm với kỳ hạn 2-5 tháng.

Như vậy, biểu lãi suất tiền gửi tiết kiệm ngắn hạn tại SCB đã tăng tới 1 điểm % trong đợt điều chỉnh này.

Thực tế, SCB không phải ngân hàng duy nhất nhanh chân điều chỉnh biểu lãi suất huy động ngắn sau quyết định của NHNN. Tại ACB, lãi suất tiền gửi kỳ hạn dưới 6 tháng cũng được nhà băng này điều chỉnh từ mức 3,95-4%/năm lên 4,9-5%/năm.

Đáng chú ý, đầu tháng 9 trước đó, biểu lãi suất huy động tại nhà băng này cũng đã tăng 0,1-0,3 điểm % tại hầu hết kỳ hạn gửi.

Tương tự, Vietcapital Bank đầu tháng 9 vẫn niêm yết lãi suất tiền gửi không kỳ hạn ở mức 0,2%/năm và tiền gửi kỳ hạn 1-5 tháng ở 3,9%/năm, đến nay các mức lãi suất này đã tăng lên lần lượt 0,5%/năm và 5%/năm, đều là mức cao kịch trần cơ quan quản lý cho phép.

Kienlongbank cũng điều chỉnh tăng lãi suất tiền gửi khách hàng cá nhân dưới 6 tháng lên mức trần 0,5%/năm (không kỳ hạn) và 5%/năm (kỳ hạn 1-5 tháng). So với đầu tháng 9, các mức lãi suất này của Kienlongbank đã tăng 0,3 điểm % và 1 điểm %.

Theo khảo sát của Zing, tuy không tăng lãi suất tiền gửi ngắn hạn dưới 6 tháng lên kịch khung NHNN cho phép, nhiều ngân hàng thương mại cũng đã đưa ra biểu lãi suất mới áp dụng từ ngày 23/9 với mức tăng thêm 1-1,2 điểm % so với trước đó.

Hiện các ngân hàng như BacABank; Eximbank; GPBank; SHB; OCB; SeABank; VIB; VPBank… đều đưa ra mức lãi suất tiền gửi không kỳ hạn ở 0,5%/năm và lãi suất tiền gửi kỳ hạn 1-5 tháng trên 4%/năm, phổ biến dao động quanh mức 4,5-4,9%/năm.

Đáng chú ý, trước đợt tăng lãi suất tiền gửi ngắn hạn này, một số ngân hàng thương mại đã có nhiều lần tăng mạnh lãi suất huy động ở hầu hết kỳ hạn.

Trong đó, đầu tháng 9, Sacombank, BacABank, SCB, Kienlongbank, Techcombank… đều đã tăng lãi suất tiền gửi khách hàng cá nhân thêm 0,2-0,4 điểm % ở hầu hết kỳ hạn. Trong khi đó, biểu lãi suất tại MBBank đầu tháng 9 còn được điều chỉnh tăng tới 0,2-0,95 điểm % tùy theo từng kỳ hạn.

Với DongABank, từ giữa tháng 3 đến nay, nhà băng này đã có tới 6 đợt tăng lãi suất, đưa lãi suất tiền gửi kỳ hạn 12 tháng tăng từ vị trí thứ 16 hồi đầu năm lên vị trí thứ 3 thị trường.

Đà tăng lãi suất chưa dừng lại

Ghi nhận trong báo cáo mới nhất, các chuyên gia phân tích tại Công ty Chứng khoán VNDirect cho biết tính tới ngày 14/9, lãi suất tiền gửi kỳ hạn 3 tháng và 12 tháng của các ngân hàng thương mại tư nhân đã tăng lần lượt 0,44 điểm % và 0,51 điểm % so với cuối năm 2021.

Trong khi đó, lãi suất tiền gửi tại các ngân hàng quốc doanh tăng chậm hơn đáng kể, lần lượt ở mức 0,03 điểm % và 0,07 điểm %.

Trong bối cảnh NHNN tăng mạnh lãi suất điều hành, các chuyên gia tại đây dự báo lãi suất tiền gửi sẽ tiếp tục tăng trong những cuối năm này.

Lãi suất huy động được dự báo còn tăng mạnh từ nay đến cuối năm.

Bên cạnh đó, các yếu tố như NHNN cấp thêm “room” tín dụng cho một số ngân hàng; tăng trưởng tiền gửi chậm trong 7 tháng đầu năm; Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) dự kiến tăng lãi suất lên 4,25-4,5%/năm vào cuối năm và đồng USD mạnh hơn cũng khiến lãi suất ngân hàng tăng lên.

VNDirect dự báo lãi suất tiền gửi có thể tăng thêm 0,3-0,5 điểm % từ mức hiện tại trong những tháng cuối năm. Theo đó, lãi suất tiền gửi 12 tháng của ngân hàng thương mại (bình quân) sẽ tăng lên mức 6,1-6,3%/năm vào cuối năm 2022. Tuy vậy, mức này vẫn thấp hơn so với giai đoạn trước dịch là 7%/năm.

Sang năm 2023, các chuyên gia phân tích cho rằng đà tăng lãi suất tiền gửi sẽ duy trì do NHNN tăng lãi suất điều hành để kiềm chế lạm phát, ổn định tỷ giá, trong khi các ngân hàng thương mại phải tăng nhu cầu huy động vốn để tài trợ hoạt động cho vay trong bối cảnh nền kinh tế phục hồi mạnh mẽ.

Mức tăng lãi suất huy động dự kiến trong năm 2023 là 0,5 điểm %, đưa lãi suất tiền gửi kỳ hạn 12 tháng của các ngân hàng lên mức 6,6-6,8%/năm.

Trong khi đó, Công ty Chứng khoán VCBS ước tính lãi suất huy động của các ngân hàng thương mại đã tăng 0,9-1,1 điểm % từ đầu năm đến nay. Với các chính sách tiền tệ thắt chặt của NHNN, cùng bối cảnh kinh tế trong nước hiện nay, VCBS dự báo mặt bằng lãi suất huy động sẽ tăng 1,5-2 điểm % trong cả năm nay.

Tăng lãi suất điều hành có gây áp lực lên lãi suất cho vay?

Trước những diễn biến có phần bất lợi trên thị trường quốc tế khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) thắt chặt chính sách tiền tệ, chiều 22/9, Ngân hàng Nhà nước đã quyết định tăng 100 điểm cơ bản đối với một loạt các lãi suất điều hành chủ chốt áp dụng từ ngày 23/9/2022. Đây cũng là đợt tăng lãi suất điều hành đầu tiên kể từ năm 2020 sau khi dịch COVID-19 bùng phát.

“Cởi trói” cho các ngân hàng thương mại

Theo các chuyên gia, động thái tăng lãi suất điều hành của Ngân hàng Nhà nước là phù hợp với diễn biến thị trường tiền tệ hiện nay, nhằm tránh tạo ra khoảng cách quá lớn trong điều hành so với mặt bằng chung của nhiều quốc gia lớn trên thế giới.

Điều này lại càng quan trọng hơn khi mới đây, Fed quyết định tăng lãi suất thêm 0,75 điểm phần trăm và sau 5 lần điều chỉnh tăng lãi suất, đưa lãi suất điều hành lên mức 3-3,25%/năm. Fed cũng khẳng định sẽ tiếp tục tăng lãi suất và duy trì trên 4%/năm sau năm 2023 để kiềm chế lạm phát. Điều này đã khiến đồng USD tiếp tục tăng giá mạnh và phá đỉnh 20 năm trên thị trường quốc tế, gây áp lực lên tỷ giá USD/VNĐ và điều hành chính sách tiền tệ.

Theo ông Nguyễn Đức Lệnh, Phó Giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Tp. Hồ Chí Minh, việc Ngân hàng Nhà nước điều chỉnh tăng lãi suất điều hành phù hợp với xu hướng chung của tình hình lãi suất trên thị trường thế giới, khi nhiều quốc gia trên thế giới đã và đang tiếp tục tăng lãi suất để kìm giữ lạm phát. Trong điều kiện đó, là một nền kinh tế hội nhập, có độ mở tương đối lớn, việc điều chỉnh tăng lãi suất là khách quan và phù hợp.

“Trong điều kiện nhiều đồng tiền mạnh của một số nền kinh tế lớn mất giá so với đồng USD, diễn biến này cũng tác động và gây áp lực lớn với tỷ giá trong nước. Đặt trong mối liên hệ lãi suất – tỷ giá- lạm phát, với yêu cầu về ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, để giảm bớt áp lực lên tỷ giá, cũng như kìm giữ lạm phát, thì việc điều chỉnh tăng lãi suất điều hành và lãi suất tiền gửi kỳ hạn dưới 6 tháng và không kỳ hạn là phù hợp và cần thiết”, ông Lệnh cho biết.

Bên cạnh đó, đại diện Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Tp. Hồ Chí Minh cũng cho rằng, việc điều chỉnh tăng lãi suất điều hành và các mức lãi suất đối với loại tiền gửi dưới 6 tháng còn tác động đến quá trình khai thác và sử dụng vốn của các tổ chức tín dụng theo hướng tiếp tục thu hút nguồn tiền gửi, để đáp ứng nhu cầu vốn cho phục hồi và tăng trưởng kinh tế.

Trao đổi với phóng viên TTXVN, Tiến sĩ Nguyễn Hữu Huân, Đại học Kinh tế Tp. Hồ Chí Minh cũng cho rằng, việc tăng lãi suất điều hành trong thời điểm này là cần thiết khi lãi suất điều hành đã được giữ quá lâu và không còn phù hợp trong tình hình hiện tại trước bối cảnh Fed liên tục tăng lãi suất.

Theo Tiến sĩ Huân, việc tăng lãi suất sẽ góp phần cởi trói cho các ngân hàng, đặc biệt là ngân hàng nhỏ tăng lãi suất để bù đắp thanh khoản thiếu hụt trong thời kỳ chính sách tiền tệ đang thắt chặt nhằm kiểm soát lạm phát hiện nay. Đồng thời cũng hạn chế việc các ngân hàng thương mại buộc phải chi lãi ngoài để thu hút người gửi tiền.

Khó ổn định lãi suất cho vay?

Trong báo cáo cập nhật về động thái tăng lãi suất điều hành của Ngân hàng Nhà nước vừa công bố, Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam nhận định, việc Ngân hàng Nhà nước tăng lãi suất điều hành lần đầu tiền kể từ 2020 sau động thái tăng lãi suất của Fed là cần thiết và sẽ giúp hạn chế áp lực lên tiền đồng. Dù vậy, việc tăng lãi suất điều hành sẽ gây áp lực lên chi phí huy động vốn của các ngân hàng thương mại.

Theo Yuanta Việt Nam, Ngân hàng Nhà nước tăng lãi suất điều hành nhưng lại cố gắng giữ ổn định lãi suất cho vay để hỗ trợ nền kinh tế phục hồi sau đại dịch sẽ khiến biên lãi ròng (NIM) toàn ngành thu hẹp trong thời gian tới. Tuy nhiên, tác động sẽ không giống nhau cho từng ngân hàng, như các ngân hàng có tỷ lệ tiền gửi không kỳ hạn (CASA) cao sẽ chống chịu tốt hơn trước xu hướng gia tăng chi phí vốn.

Tiến sĩ Nguyễn Hữu Huân cũng cho rằng, khi lãi suất huy động tăng một mặt có thể giúp ngân hàng huy động dễ hơn, nhưng mặt trái là chi phí sử dụng vốn cũng tăng theo và ảnh hưởng đến NIM cũng như lợi nhuận của ngân hàng. Về phía doanh nghiệp sẽ phải chuẩn bị tâm lý khi mà các ngân hàng sẽ chủ động tăng lãi suất cho vay để đảm bảo lợi nhuận.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Hữu Huân, mặc dù Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước có yêu cầu là phải đảm bảo ổn định lãi suất cho vay nhưng để đảm bảo lợi nhuận, các ngân hàng thương mại cũng sẽ tìm các phương án để lách các quy định này như thu thêm phí hoặc yêu cầu doanh nghiệp phải sử dụng thêm các dịch vụ tài chính khác của ngân hàng mới được cho vay.

Thực tế, kể từ đầu năm đến nay, bên cạnh xu hướng tăng lãi suất huy động, thì lãi suất cho vay cũng đã có dấu hiệu nhích tăng ở một số ngân hàng thương mại.

Các chuyên gia của Công ty cổ phần Chứng khoán VNDirect nhận định, sau đợt tăng lãi suất lần này, ít có khả năng có thêm một đợt tăng lãi suất điều hành nữa trong năm 2022. Tuy nhiên, dự báo lãi suất tiền gửi có thể tăng thêm 30-50 điểm cơ bản từ mức hiện tại vào cuối năm 2022. Theo đó, lãi suất tiền gửi 12 tháng của ngân hàng thương mại (bình quân) tăng lên mức 6,1-6,3%/năm vào cuối năm 2022.

Để giữ ổn định lãi suất cho vay trong bối cảnh lãi suất huy động tăng, ông Nguyễn Đức Lệnh, Phó Giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Tp. Hồ Chí Minh cho rằng, giải pháp duy nhất và đòi hỏi trách nhiệm xã hội cao đó là các ngân hàng thương mại cần tiết giảm các loại chi phí (ngoài lãi suất huy động) cấu phần tạo nên lãi suất cho vay, từ đó mới đảm bảo giữ ổn định lãi suất cho vay.

Bên cạnh đó, trong trung và dài hạn, các tổ chức tín dụng phải tiếp tục đổi mới, ứng dụng công nghệ ngân hàng hàng hiện đại, phát triển dịch vụ ngân hàng, tăng thu nhập từ hoạt động dịch vụ; cải cách và nâng cao hiệu quả quản lý, nâng cao hiệu quả hoạt động… Từ đó, giữ ổn định lãi suất cho vay bền vững, cũng như tạo dư địa cho tăng trưởng trong thời gian tới.

Về phía các doanh nghiệp, khách hàng vay vốn, đại diện Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Tp. Hồ Chí Minh cho rằng, ngoài trách nhiệm sử dụng vốn vay hiệu quả, việc nâng cao năng suất lao động, tiết giảm chi phí quản lý, chi phí hoạt động gắn liền với quá trình đổi mới và ứng dụng công nghệ trong hoạt động sản xuất kinh doanh sẽ có ý nghĩa thiết thực và rất quan trọng góp phần giữ ổn định giá cả nhờ giảm được chi phí và giá thành sản phẩm.

Bên cạnh đó, việc thực hiện hiệu quả  gói hỗ trợ lãi suất 2% của Chính phủ, cũng như các chương trình tín dụng ưu đãi (cho vay 5 nhóm ngành lĩnh vực) sẽ góp phần quan trọng vào việc thực hiện mục tiêu kép hiện nay là giữ ổn định kinh tế vĩ mô và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.